Լոռու Մոտկոր գյուղատեղին, որն ընդգրկում է Մարց, Lnրուտ, Աթան, Շամուտ և Ահնիձոր գյուղերը, մարզի քիչ բացահայտված անկյուններից է։ Բնակավայրի խորհրդավոր անտառների, լեռների ու ձորերի արանքներում ծվարած փոքր, բայց վաղեմի պատմություն ունեցող գյուղերից մեկը Շամուտն է, որն իր անունը ստացել է տարածքում հաճախ հանդիպող շամի (սոճի) ծառատեսակից։
Շամուտը 2022-ին ավելացավ ՔՈԱՖ ՍՄԱՐԹ կենտրոնի շահառու համայնքների թվին՝ հնարավորություն ընձեռելով գյուղի երիտասարդներին ժամանակակից բազմակողմանի կրթություն ստանալ, իսկ բնակիչներին՝ մասնակցել կենտրոնում կազմակերպվող միջոցառումներին ու օգտվել կենտրոնի Մանկան զարգացման անկյան, հոգեբանական և սոցիալական աշխատանքի ծառայություններից։
Շամուտը հարուստ է պատմամշակութային արժեքներով։ Որոշ խաչքարեր, ըստ ՀՀ Կառավարության 2002թ․-ի հաստատած ցանկի, վերագրվում են 13-րդ դարին:
Բախտի բերմամբ, թե պատահմամբ՝ ստացվել է այնպես, որ «պեղումներն» այստեղ հաճախ արել են հենց իրենք՝ բնակիչները։ Գյուղի հայտնի գտածոներից է ձիթաքարը, որն անձամբ Համլետ Սոլոմոնյան է հայտնաբերել գյուղում աշխատելիս։
«Ասում են՝ մեր պապերն այն օգտագործել են ձեթ ստանալու համար»,- պատմում է ՍՄԱՐԹ կենտրոնի նորաթուխ ուսանողներից Գոռ Շիմալյանը։ Քարն այժմ տեղադրված է գյուղամեջում՝ որպես Շամուտի վաղեմի պատմության էջերից մի վկայություն։
Շամուտի առեղծվածային պատմություններից մեկն էլ մի բերդի մասին է, որ ըստ ավանդության, գտնվում է գյուղի թմբի տակ՝ երկու գետերի արանքում։ Գյուղացիների տեղեկություններով այն նախկինում պատերազմների ժամանակ պատսպարան է եղել ու գետերի արանքում կառուցվել՝ հարկ եղած դեպքում ջրից օգտվելու համար։
Շուրջբոլորն անեզր ձգվող տեսարաններից բացի, Շամուտում ապրում է հայկական գյուղի կոլորիտը՝ իր հին տներով, գյուղացիների զբաղմունքներով ու ավանդույթներով։
Շուտով Վարդավառն է, ու գյուղացիներն այն միասին կշնեն սարերում։ «Հավաքվում ենք, գառ մորթում, կանայք խորոված բադրջան-բիբար են մաքրում, մենք էլ բոլորին ջրում ենք»,- ներկայացնում է ընթացակարգը Գոռ Շիմալյանը։
Արտագաղթը բոլոր գյուղերին է հարվածել․ Շամուտն էլ բացառություն չէ։ Մեծ ընտանիք հիշեցնող այս գյուղն ունի 217 բնակիչ, իսկ 1927թ․-ին հիմնադրված դպրոցը՝ 25 աշակերտ։
Փոքր գյուղի բնակիչներին աշխարհին ու նոր հնարավորություններին կապող թելն անցնում է ՍՄԱՐԹ կենտրոնով ու կարող է մի մեծ կամուրջ դառնալ։
