Լոռվա ձորի պռնկին՝ Դսեղի անծայր դաշտերում, ձիերն ազատ վազվզում են, իսկ գյուղամեջում եկվորներին Թումանյանի հեքիաթների հերոսների քարե արձաններն են դիմավորում։ Նրանք էլ հենց հուշում են թումանյանական այն բոլոր տողերը, որ անգիր գիտենք դեռ դպրոցից։
Բարի գալուստ Դսեղ` Հովհաննես Թումանյանի հայրենի գյուղ։ Բանաստեղծի շունչն այստեղ ամենուր է, և պատահական չէ, որ ամեն երկրորդ դսեղցու հետ զրույցում պարզվում է, որ նա գրողի հեռու կամ մոտիկ ազգականն է։
Եկեք մի պտույտ անենք Դսեղում. ելնենք սարերը, իջնենք դաշտերը, ապա անցնենք մի քանի նեղլիկ փողոցներով, մի քանի տուն մտնենք, «զրից անենք»։
Ամառվա ամենամեծ ուրախությունն այն է, որ կարելի է խաղահրապարակում ժամերով խաղալ:
Մի բուռ «գունավոր» ժպիտ Դսեղից:
Տուկերը հավաքելով՝ պաշտոնապես փակում են խոտհունձի սեզոնը։
Սարվորների լավագույն փոխադրամիջոցը։
Եթե Լոռու գյուղերում ձեզ առաջարկեն «բաթատ» ուտել, չշտապեք մերժել։ Ձեզ մատղաշ արևածաղիկ են առաջարկում։
Դանիելյանները 44-օրյա պատերազմից հետո Դադիվանք գյուղից (Արցախ) տեղահանվել են ու ՔՈԱՖ-ի աջակցությամբ հաստատվել Դսեղում։
Եթե բակից ժիր ձայներ են լսվում, ուրեմն կանայք կամ բուրդ են չփխում, կամ գորգ լվանում։
Ձիերին այստեղ ազատ «բրախում են»։
Տպավորություն է, որ Թումանյանն այստեղից երբեք էլ չի գնացել։
